یوزپلنگ دارای بدنی کشیده، مطالبی در مورد پلنگ یوز پلنگ به انگلیسی دست و پاهایی بلند با پنجه هایی کند هست که از قابلیت جمع شدن کمـی برخوردرند. مطالبی در مورد پلنگ یوز پلنگ به انگلیسی پوشش بدن نخودی رنگ با ای سیـاه و گرد و کوچک هست و دارای موهای زبر و کوتاهی است. مطالبی در مورد پلنگ یوز پلنگ به انگلیسی یوز سر کوچکی دارد کـه چشمانش به منظور بهتر دیدن بوته ها، نسبتا بالا قرار گرفته اند. خط سیـاه رنگی از گوشة چشم که تا گوشة لب ها امتداد پیدا مـی کند کـه به خط اشک موسوم بوده و در یوزهای ایرانی درون مقایسه با یوزهای آفریقایی، ضخامت بیشتری دارد. طول بدن جانور بالغ 112 که تا 135 سانتیمتر، طول دم 65 که تا 85 سانتیمتر، ارتفاع درون سر شانـه 60 که تا 75 سانتیمتر و وزن آن 30 که تا 55 کیلوگرم مـی باشد. نرها کمـی از ماده ها بزرگترند. ستون فقرات انعطاف پذیر، کبد بسیـار بزرگ، قلب بزرگ، های بینی فراخ، ظرفیت افزایش یـافتة شش و بدن کشیده و عضلانی، این گربه را بـه سریعترین جانور خشکی درجهان تبدیل کرده، بـه طوریکه مکی تواند درون یک گام، 7 که تا 8 متر طی نماید. یوز فقط با برخورد یک پا بر روی زمـین درون هر لحظه، مـی تواند بـه سرعت 100 کیلومتر درون ساعت برسد، ولی نمـی تواند این سرعت را بیش چند صد متر حفظ کند. درون دو مقطع از حرکت هیچ پایی بـه زمـین برخورد نمـی کند.
توصیف یوزپلنگ آسیـایی
دست و پاهای بلند، بدنى باریک و کشیده، فراخ و شکم بالای او شبیـه تازی هست ولی بر خلاف سگ سانان سر کوچک و گرد، پوزه ای کوتاه و گوش هایی کوچک و گرد دارد. بـه طور کلی مـی توان آن را به" سگی با کله گربه" تشبیـه نمود. رنگ پشت زرد کمرنگ که تا زرد متمایل بـه قرمز و زیر بدن سفید است. ایى گرد، سیـاه و توپر وموهایىزبر و نسبتا کوتاه دارد. درون بالغین خال های روی دم تدریجا درون نیمـه انتهایی بـه حلقه هایی بدل مـی شود کـه سیـاه رنگ اند و آخرین حلقه پهن تر است. سر یوزپلنگ کوچک و گرد هست و چشمانش درون بالاى کاسه سر قرار دارد. خط سیـاه شکیلی معروف بـه خط اشکی از گوشـه چشمان یوزپلنگ که تا اطراف بینى و دهانش امتداد دارد کـه احتمالا چشمان او را ازآفتاب مصون مـی دارد و در شکار بـه او کمک مـی کند. جانور بالغ ناخن هایى کند و نیمـه تورفته دارد کـه برخلاف سایر گربه سانان جمع نمـی شوند.( هرچند بچه ها که تا 6 ماهگی قادرند ناخن ها را جمع کنند.)
اندازه: مطالبی در مورد پلنگ یوز پلنگ به انگلیسی طول سر و بدن یوزپلنگ بالغ بر 112 که تا 137 سانتیمتر، طول دم 64 که تا 86 سانتیمتر و بلندى شانـه هایش 71 که تا 84 سانتیمتر هست و وزن حیوان بـه 34 که تا 54 کیلوگرم مى رسد. جنس نر یوز اندکى بزرگتر از جنس ماده است.( این اندازه ها مربوط بـه نمونـه های جمعیت آسیـایی است)
خصوصیـات: برخوردارى از ستون فقرات انعطاف پذیر، کبد و قلب بزرگ، بینى گشاد، ظرفیت بالاى ریـه، بدن عضلانى و باریک، یوزپلنگ را تیزروترین شکارچى جهان ساخته است. آنـها قادرند با سرعتی معادل 110 کیلومتر درون ساعت بدوند.
زیستگاه: یوزپلنگ درون دشت های بازو تپه ماهورهای واقع درون مناطق استپی و بیـابانی نیمـه کویرى و زیستگاههاى باز دیگرى کـه ط درون آن وجود داشته باشد دیده مـی شود. درون ایران تعداد معدود یوزپلنگ آسیـایى باقیمانده درون مناطق حاشیـه ای کویر مرکزی یـافت مـی شوند
زمانی بخش های بزرگی از غرب آسیـا، آسیـای مـیانـه و شبه قاره هند جولانگاه یوزپلنگ آسیـایی یـا همان یوز ایرانی بود. یوزپلنگ ها درون آن دوران همـه جا دیده مـی شدند؛ درون طبیعت، درون دربار شاهان، درون شکارگاه ها و در تابلوهای مـینیـاتور. اگر امروزهی بخواهد یوز آسیـایی را ببیند، حتما به مناطق صعب العبور کویری درون استان های یزد و سمنان ایران سفر کند که تا شاید بتواند ردپای این گربه سان زیبا را روی برف های زمستانی مشاهده کند. شکار بی رویـه یوز ایرانی، کشتار جانوران تشکیل دهنده زنجیره غذایی یوزها و تخریب زیستگاه آنـها از جمله عوامل انسانی و طبیعی بوده کـه در کاهش جمعیت این جانور نقش داشته و آن را معرض انقراض قرار داده است. خوشبینانـه ترین برآورد ها تعداد یوزهای ایرانی را درون طبیعت بین 60 که تا 100 قلاده تخمـین مـی زند. این درون حالی هست که علاوه بر یوزپلنگ، تنـها گربه سان بزرگ باقی مانده درون ایران، پلنگ ایرانی هست و نسل شیر آسیـایی و ببر درون این کشور سال هاست منقرض شده است. درون سال های اخیر تلاش هایی به منظور حفظ نسل یوزپلنگ آسیـایی درون ایران صورت گرفته است.
یوز ایرانی بر خلاف یوز آفریقایی کـه در علفزارهای باز و ساوانـها زندگی مـی کند، عمدتا درون بخشـهای تپه ماهوری وکوهستانی مناطق نیمـه بیـابانی و بیـابانی کشور زیست مـی نماید. درون گذشته، این جانور درون اغلب دشتهای نیمـه شرقی کشور یـافت مـی شد، ولی با از بین رفتن آهوان دشتزی و تحت تعقیب گرفتن توسط موتورسیکلتهای قدرتمند درون دشتهای باز، یوزها ناچار شدند رو بـه مناطق تپه ماهوری و کوهستانی کـه زیستگاه قوچ و مـیش و کل وبز بوده و از امنیت بیشتری برخوردار است، آورند.
در آفریقا، یوزپلنگها درون دشتها و علفزارهای وسیع و باز کـه به اصطلاح ساوان نامـیده مـی شود زندگی مـی کنند و تا آنجا کـه مـی توانند از جنگلها و بیشـه زارها دوری مـی گزینند. ساوان ها زیستگاه انواع آنتلوپها و غزالهای آفریقایی بوده کـه ط های موردعلاقه یوزهستند و غیر از شیرها و کفتارها کـه گاهی اوقات یوزها را مـی کشند، عامل تهدید کننده مـهم دیگری وجود ندارد. گذشته از آن گودال های آب درون بیشتر اوقات سال آب دارند و یوزها مشکل زیـادی به منظور تأمـین آب مورد نیـاز ندارند.
زیستگاه یوز ایرانی درون گذشته دشتها و استپهای نیمـه شرقی کشور کـه آهو و جبیر نیز درون آنـها زندگی مـی د و بخشـهایی از دشتهای آهوخیز غرب کشور را شامل مـی شد. درواقع هر منطقه ای را کـه زیستگاه این دو گونـه آهو محسوب مـی شد، بـه شرط برخوردار بودن از امنیت نسبی مـی توان زیستگاه بالقوه یوز نیز دانست.
ولی با کاهش جمعیت آهو و جبیر بعلت شکار بی رویـه، تخریب زیستگاه ها و افزایش ناامنی بواسطه حضور شکارچیـان مجهز بـه خودروها و موتورسیکلتهای قدرتمند صحرایی، یوزها ناچار شدند از زیستگاه های دشتی باز و وسیع بـه زیستگاه هایی کـه دارای عوارض طبیعی بیشتری بودند کوچ نمایند. از این رو آنـها تپه ماهورها و نواحی کوهستانی کـه از اطراف توسط دشتهای باز احاطه شده اند را انتخاب د. چرا کـه در این زیستگاه ها دیگر مجالی به منظور شکارچیـان موتورسوار نبود کـه آنـها را تعقیب کرده و بگیرند. از سوی دیگر، بـه رغم کاهش جمعیت ط موردعلاقه شان یعنی آهو و جبیر ، جمعیتهای خوبی از قوچ و مـیش و کل و بز درون این نوع زیستگاه ها زندگی مـی د. گذشته از آن این نوع زیستگاه ها با داشتن منابع آبی بیشتر و علوفه مناسبتر درون مقایسه با دشتهای خشک، سمداران را از انجام مـهاجرتهای طولانی درون طول سال بی نیـاز مـی د و لذا یوزپلنگ ها درون تمام طول سال بدون نیـاز بـه طی مسافتهای طولانی بـه غذا دسترسی داشتند.
همانطور کـه گفته شد زیستگاه های فعلی یوز بر خلاف تصور عامـه و آنچه کـه در فیلمـهای مستند دیده مـی شود، تپه ماهورها و مناطق کوهستانی است. درون این نوع زیستگاه ها، یوزها عمدتا درون داخل دره ها و بستر خشک رودخانـه های کویری کـه از داخل کوه شروع شده و به داخل دشت امتداد مـی یـابد زندگی مـی کنند. یوزها آن بخشـهایی را درون کف دره ها و رودخانـه ها به منظور راه رفتن ترجیح مـی دهند کـه از خاک نرمـی پوشیده شده است. با این حال اگر آنـها مجبور شوند مـی توانند بـه راحتی درون مناطق پوشیده از صخره و سنگلاخ هم زندگی کرده و شکار نمایند و حتی مـی توانند از صخره ها و کوه های مرتفع کـه صعود از آنـها حتی به منظور انسان مشکل است، بالا رفته و قسمتهای مختلف قلمرو خود را به منظور بدست آوردن شکار، آب، پناهگاه و یـا جفت درون زمان جفت یـابی زیر پا بگذارند.
منابع آبی درون این نوع زیستگاه ها بـه عوامل مختلفی از قبیل بستر زمـین، مـیزان بارش سالیـانـه، دمای هوا، ارتفاع و موقعیت محل و غیره بستگی دارد. درون ماه های بارندگی، جانوران با مشکل آب روبرو نیستند، آب باران درون حفره های تخته سنگ ها جمع مـی شود و اصطلاحا سنگاب درست مـی کند. ولی با گرمتر شدن هوا، بسیـاری از سنگابها خشک شده و فقط تعدادی از چشمـه های دائمـی کـه از منابع زیرزمـینی تغذیـه مـی شود، باقی مـی مانند. اوج کمبود آب درون ماه های گرم سال هست که عموما درون فاصله ماه های خرداد که تا شـهریور قرار دارد. خوشبختانـه سازمان محیط زیست کشورمان آبشخورهایی را بـه صورت مصنوعی درون بسیـاری از مناطق از جمله زیستگاه های یوزپلنگ ساخته هست که درون تمام ایـام سال آب دارند و مورد استفاده حیـات وحش قرار مـی گیرند.
پوشش گیـاهی این زیستگاه ها عموما تُنُک بوده و در مناطق مختلف متفاوت است. مـهمترین گونـه های بوته ای زستگاه یوزپلنگ ایرانی عبارتند از کاروان کش، شور، اِفِدرا، قیچ، درمنـه و گَوَن و از گونـه های درختچه ای حتما از گز، تاغ، بَنـه (پسته وحشی)، انجیر و بادام وحشی نام برد. درون فصل بهار زمـین پوشیده از علف های سبز و تازه مـی شود و بوته ها و درختچه ها هم از اواخر زمستان شروع بـه گلدهی مـی کنند کـه همگی منابع غذایی خوبی را به منظور سمداران تأمـین مـی کنند.
گونـه های مختلفی از جانوران نیز درون زیستگاه یوز زندگی مـی کنند. همانطور کـه پیش از این توضیح آن رفت، قوچ و مـیش و کل و بز از سُمداران اصلی این زیستگاه ها هستند و در حاشیـه این مناطق کـه مابین کوه و دشت قرار دارد، مـی توان سمدارانی نظیر آهو، جبیر و گورخر را مشاهده نمود. از گوشتخواران حتما به پلنگ، گرگ، انواع گربه وحشی نظیر کاراکال و گربه وحشی آسیـایی، شغال و روباه اشاره کرد کـه گونـه های بزرگ جثه تر را احتمالا مـی توان رقیب غذایی یوز درون زیستگاهش دانست. کفتار نیز بـه تعداد بالا درون زیستگاه های یوز وجود دارد. سایر داران نظیر تَشی، خرگوش و انواع جوندگان نیز دیگر همسایگان یوز درون زیستگاهش هستند. از مـیان پرندگان حتما از انواع پرندگان شکاری و همچنین پرندگانی مانند هوبره، کبک، تیـهو و باقرقره نام برد. انواع خزندگان نظیر مارمولکها، بزمجه ها و مارها نیز از دیگر ساکنان زیستگاه یوزپلنگ هستند.
جمعیت فعلی یوزپلنگ ها چقدر هست ؟
نتایج آخرین سرشماریـهای انجام شده نشان مـی دهد کـه تنـها 60 قلاده یوزپلنگ ایرانی باقی مانده اند و نسل این گونـه کم نظیر حیوانی بـه شدت درون معرض انقراض قرار دارد.
معاون امور زیستگاههای سازمان محیط زیست کشور با اعلام این خبر بـه مـهر، گفت: پروژه بین المللی حمایت از یوز پلنگ آسیـایی کـه 6 سال پیش آغاز بـه کار کرد، توانسته نگاه مدیران، محیط بانان و فعالان محیط زیست را بـه حیـات یوز آسیـایی معطوف کند. بـه گفته او، بعد از اجرای این طرح کـه از سوی سازمان ملل متحد حمایت مـی شود، تمام مشاهدات متخصصان درون مطالعه یوز آسیـایی کـه دیگر آن را ایرانی مـی نامند ثبت مـی شود.
امـیر عبدوست با اعلام اینکه تمام حالات و رفتارهای یوز درون هنگام شکار، غذا خوردن، دویدن و ... بر اساس امکانات GPS نقطه برداری مـی شود اضافه کرد: درون این زمـینـه ضمن تهیـه عو فراهم دیگر اطلاعات، اینـها بـه دفتر UNDP به منظور تکمـیل پروژه حمایت از یوز آسیـایی ارسال مـی شود.
این متخصص محیط زیست و حیـات وحش با تاکید بر اینکه طرح بین المللی حمایت از یوز آسیـایی توانسته بـه حفاظت بهتر و با کیفیت تر از این گونـه درون حال انقراض کمک کند افزود: منطقه ای کـه یوز ایرانی زندگی مـی کند بـه شدت درون کنترل هست و روز بـه روز رصد مـی شود و همـین توجه بـه خودی خود کارساز بوده چرا کـه امنیت این گونـه را از تمامـی جهات مثل آب، غذا، زیستگاه و ... تامـین کرده است، نیروی های اجرایی درون این زیستگاه اضافه شده و به شکلی برجسته زیستگاه یوز پلنگ کنترل مـی شود.
معاون امور زیستگاههای سازمان محیط زیست با اشاره بـه استفاده از امکاناتی مثل تله گیری، حلقه گذاری، رادیومتر و... به منظور سنجش و مشاهده نحوه حضور درون زیستگاه و کریدورهای مـهاجرتی این گونـه وحشی اضافه کرد: که تا قبل از این طرح، اطلاعاتی درون این خصوص نداشتیم و اتفاقا با این مطالعه به منظور کارشناسان ثابت شد کـه آب و غذا و پناهگاه و زیستگاه یوز پلنگ چگونـه حتما تامـین و مدیریت شود.
عبدوست اضافه کرد: درون ادامـه فعالیتهای عمرانی طرح بین المللی حمایت از یوز پلنگ آسیـایی، درون مناطقی از پارک ملی کویر، منطقه توران، نایبند، دره انجیری و کالبد بهادران طرح عمرانی به منظور تامـین آب و علوفه به منظور حیوانات ط یوز پلنگ ایرانی فراهم شد.
تلاش به منظور حفظ یوزپلنگ آسیـایی
پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیـایى، با همکارى برنامـه توسعه سازمان ملل و سازمان حفاظت ازمحیط زیست درون سال 2001 شروع بـه کار کرد. اعتبار این پروژه 725 هزار دلار بود و سازمان حفاظت از محیط زیست هم تعهد کرد کـه معادل همـین مقدار پرداخت کند.
هوشنگ ضیـایی مدیر پروژه، مى گوید: براى کار مطالعاتى و حفاظتى، 5 منطقه انتخاب شد کـه گمان مى رود 80 درصد یوزهاى ایران درون آن مناطق پراکنده اند. پارک ملى توران، پارک ملى کویر درون استان سمنان، منطقه حفاظت شده بافق و پناهگاه هاى حیـات وحش دره انجیر و نایبندان درون استان یزد. 32 نفر محیط بان علاقه مند هم استخدام کردیم بـه آنـها آموزش دادیم که تا ضمن حفاظت از منطقه و آماربردارى، از طریق آنـها بـه مردم محلى آموزش هاى لازم داده شود
ویژگی رفتاری
برخورداری از ستون فقرات انعطاف پذیر ، کبد و قلب بزرگ ، بینی گشاد ، ظرفیت بالای ریـه، بدنی عضلانی و باریک یوزپلنگ را تیز روترین شکارچی جهان ساخته است. آنـها قادرند با سرعتی معادل 110 کیلومتر بر ساعت بدوند.
یوزپلنگ نظم اجتماعی منحصر به فردی دارد. درون ایران مطالعاتی درباره یوزپلنگ صورت نگرفته است ؛ اما مطالعات انجام شده درون افریقا نشان مـییدهد که یوزپلنگ ماده به استثنای زمان مراقبت از توله ها به تنـهایی زندگی مـی کند و یوزپلنگ نر درون مراقبت از بچه ها نقشی بر عهده ندارد.
توله هابه مدت 18 ماه درون کنار مادرشان مـی مانند و طی این دوره که اهمـیت بالایی درون زندگی توله ها دارد چگونگی شکار و گزیر از گزند شکارچیـان دیگر مانند پلنگ کفتار و گرگ را مـی آموزند درون 18 ماهگی توله ها از مادر جدا مـی شوند از این پس ممکن است توله ها با هم شیران خود حتی که تا 6 ماه دیگر به سر برند درون دو سالگی هم شیران ماده بقیـه را ترک مـی کنند و نرهای جوان با هم مـی مانند درون واقع نرها به تنـهایی یـا همراه برادران خونی خود زندگی مـی کنند اما ماده ها به جز زمان بچه داری تنـها زندگی مـی کنند.
برخی از این گروه ها برای خود حوزه ای تعیین مـی کنند که تا یوزپلنگ ماده را برای جفت گیری جلب کنند این حوزه ها اغلب درون جاهایی است که درون آن ط و آب کافی وجود داشته باشد درون فصل جفت گیری هر نر برای خود قلمروی را انتخاب مـی کند . درون این فصل نزاع های خشنی مـیان نرهای گروه درون دفاع از حد و مرز قلمروشان صورت مـی گیرد .
یوزپلنگ ها معمولا صبح زود یـا غروب به شکار مـی روند پس از انتخاب ط که معمولا حیوانات ضعیف تر هستند؛ به صورت غیر محسوس بـه آنـها نزدیک شده و پس از رسیدن به فاصله حدود 10 که تا 30 متر حمله انفجاری خود را شروع مـی کنند پس از به زمـین انداختن ط گلوی او را با دندانـهایش فشارمـی دهد که تا خفه شود.
تعقیب ط معمولا 20 ثانیـه و به ندرت بیش از یک دقیقه به طول مـی انجامد و در این زمان بیش از 500 متر شکارش را دنبال نمـی کند. قریب به نیمـی از تعقیبها موفقیت امـیزند گاهی اوقات شکارچیـان دیگر نظیر گرگ ط او را از چنگش بیرون مـی آ ورند . یوزپلنگ مانند پلنگ قادر به پنـهان ط اش از دسترس سایر گوشتخواران نیست به همـین دلیل بعد از خوردن یک وعده غذا درون بیشتر اوقات باقیمانده را از دست مـی دهد ..
یوزپلنگ حیوانی با قدرت شنوایی بسیـار بالا و بینایی و شنوایی فوق تصور هست که درون دشت های باز زندگی مـی کند، بنابراین وقتی با ماشین، هواپیما یـا موتورسیکلت وارد زیستگاه او مـی شویم او از کیلومترها فاصله حضور ما را حس کرده، خود را مخفی مـی کند بنابراین اظهارنظر درباره اقداماتی کـه تاکنون به منظور حفاظت یوز انجام شده کمـی زود است.
جهت مطالعه بیشتر درون مورد یوز ایرانی بـه این سایت ها مراجعه کنید
مرکز پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیـایی
- انجمن یوزپلنگ ایران
- انجمن حمایت از حیوانات
- ویکی پدیـا
- روزنامـه همشـهری
- شکار و طبیعت
موضوع مطلب :
[همـه چیز درباره یوزپلنگ ایرانی - دل نوشته های مائده مطالبی در مورد پلنگ یوز پلنگ به انگلیسی]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Mon, 16 Jul 2018 21:43:00 +0000